พระยาพหลพลพยุหเสนา เชษฐบุรุษประชาธิปไตย

 

พระยาพหลพลพยุหเสนา เชษฐบุรุษประชาธิปไตย

พระยาพหลพลพยุหเสนา Phraya Phahonphonphayuhasena

(พจน์ พหลโยธิน)

29 มีนาคม พ.ศ. 2430 – 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2490

หรือที่รู้จักกันในชื่อ พระยาพหล เป็นผู้นำทางทหารและนักการเมืองชาวไทย 

เขาได้กลายมาเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่สองของประเทศไทยหลังจากทำการรัฐประหาร

เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2476 เพื่อล้มล้างรัฐบาลของพระยายมนูปกรณ์

ภูมิลำเนา ณ จังหวัดพระนคร (ปัจจุบันคือกรุงเทพมหานคร)  

พ่อเป็นชาวแต้จิ๋วจากประเทศจีนชื่อ กิมพระพรหมยุธิน (กิมพหลโยธิน) 

และแม่เป็นคนไทยจากประเทศไทยชื่อ ไชยพระพรหมยุธิน (จับพหลโยธิน)

หลังจากสำเร็จการศึกษาจากโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้าแล้ว เขาถูกส่งไปเรียนที่โรงเรียนนายร้อยปรัสเซีย

จากนั้นจึงไปเรียนต่อที่วิทยาลัยวิศวกรรมศาสตร์โคเปนเฮเกนในเดนมาร์ก

ในปี พ.ศ. 2475 เขาและสมาชิกพรรคราษฎรคนอื่นๆ คณะราษฎรได้ก่อรัฐประหารเมื่อวันที่ 24 มิถุนายน

จัดตั้งรัฐบาลตามรัฐธรรมนูญ หลังจากสถาปนารัฐบาลใหม่ของพระยามนุปกรณ์ เขาดำรงตำแหน่งผู้บัญชาการทหารสูงสุด

ในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2476 เกิดวิกฤตการณ์รัฐธรรมนูญในสยามจากเหตุการณ์ "สมุดปกเหลือง"

ซึ่งเกิดจากร่างแผนเศรษฐกิจของปรีดี ซึ่งมีกลุ่มสังคมนิยมเข้ามาเกี่ยวข้อง พระยามโนปกรณ์นิติธาดา นายกรัฐมนตรี 

จึงขับพระยาพหลออกจากคณะรัฐมนตรีและสั่งระงับรัฐธรรมนูญ 

เมื่อวันที่ 15 มิถุนายน พระยาพหลได้ลาออกจากคณะรัฐมนตรีด้วยเหตุผลด้านสุขภาพ 

วันที่ 20 มิถุนายน พระยาพหลได้ก่อรัฐประหารโดยไม่นองเลือด พระยาพหลได้แต่งตั้งตัวเองเป็นนายกรัฐมนตรีคนที่สองของสยาม

เดือนตุลาคม พ.ศ. 2476 เกิดกบฏบวรเดชเพียงสี่เดือนหลังจากที่พระยาพหลขึ้นเป็นนายกรัฐมนตรี

หลังจากการต่อสู้เป็นเวลาหลายสัปดาห์ กองกำลังของรัฐบาลก็ได้รับชัยชนะ

 พ.ศ.2475 ร่วมกับคณะราษฎรโดยเป็นหัวหน้าคณะราษฎรทำการยึดอำนาจเปลี่ยนแปลงการ ปกครอง 

จากระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตย

24 มิถุนายน 2476  ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี สมัยที่ 1 โดยการทำรัฐประหารรัฐบาลของ พระยามโนปกรณ์นิติธาดา

16 ธันวาคม 2476 ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี สมัยที่ 2

22 กันยายน 2477 ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี สมัยที่ 3 * ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีติดต่อกันถึง 3 สมัย

พ.ศ.2477 รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม

พ.ศ. 2478  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง

9 สิงหาคม 2480 ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี สมัยที่ 4 และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตราธิการ (กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในปัจจุบัน)

21 ธันวาคม 2480 ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี สมัยที่ 5

พ.ศ. 2481 ยุบสภาและลาออกจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

และยุติบทบาททางการเมือง

หลังจากดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี พลเอกพระยาพหลได้เกษียณอายุราชการ แม้ว่าจะดำรงตำแหน่ง

ผู้ตรวจการกองทัพบกในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ก็ตาม

พลเอกพระยาพหลเสียชีวิตในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2490 จากอาการเลือดออกในสมอง 

ถึงแก่อสัญกรรมด้วยเส้นโลหิตในสมองแตก เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ 2490 รวมอายุได้ 60 ปี

ถนนพหลโยธิน ซึ่งเดิมเรียกว่าถนนประชาธิปัตย์ จอมพลแปลก พิบูลสงคราม ได้เปลี่ยนชื่อถนนดังกล่าวเพื่อเป็นเกียรติแก่เขา

โรงพยาบาลพหลพลพยุหเสนา ในจังหวัดกาญจนบุรี ก็ได้รับการตั้งชื่อเพื่อเป็นเกียรติแก่เขาเช่นกัน

ฐานทัพปืนใหญ่ของกองทัพบกในจังหวัดลพบุรีใช้ชื่อว่าพลเอกพระยาพหล จ.ลพบุรี พ.ศ. 2562 จึงได้เปลี่ยนชื่อเป็นฐานทัพพระยาพหล