สมณศักดิ์ของพระสงฆ์ไทย
ระบบสมณศักดิ์เริ่มใช้ในไทยตั้งแต่สมัยสุโขทัย โดยรับแบบอย่างจากประเทศลังกา
เพื่อจัดระเบียบการปกครองคณะสงฆ์ และส่งเสริมพระสงฆ์ที่มีคุณธรรมและความรู้
สมเด็จพระสังฆราช 1 พระองค์
สมเด็จพระราชาคณะ 10 รูป
พระราชาคณะเจ้าคณะรอง 23 รูป
พระราชาคณะชั้นธรรม 50 รูป
พระราชาคณะชั้นเทพ 100 รูป
พระราชาคณะชั้นราช 210 รูป
พระราชาคณะชั้นสามัญ 510 รูป
พระครูสัญญาบัตรชั้นตรี-โท-เอก-พิเศษ(ไม่จำกัดจำนวน)
พระครูฐานานุกรม ตั้งได้ตามจำนวนที่ปรากฏในสัญญาบัตรของพระราชาคณะ
สมณศักดิ์ของพระสงฆ์ไทย คือ “ยศ” หรือ “บรรดาศักดิ์”
ที่พระมหากษัตริย์พระราชทานแก่พระสงฆ์ผู้ประพฤติดี
เพื่อเป็นเกียรติและกำลังใจในการสืบสานพระพุทธศาสนา
และช่วยให้การปกครองคณะสงฆ์เป็นไปอย่างเรียบร้อย
พร้อมราชทินนามและพัดยศประกอบสมณศักดิ์
สมณศักดิ์มีหลายชั้น แต่ละชั้นมีพัดยศเป็นเครื่องกำหนด
สมณศักดิ์ของพระสงฆ์ไทย มี ๙ ชั้น และ ๒๑ อันดับ ดังนี้
ชั้น ๑ สกลมหาสังฆปรินายก เป็นตำแหน่งสังฆราช
- สมเด็จสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก
ชั้น ๒ มหาสังฆนายก เจ้าคณะใหญ่ ชั้นสุพรรณบัตร
- สมเด็จพระราชาคณะ มี ๔ ตำแหน่ง คือ
พระพุทธโฆษาจารย์ พระวันรัต พระพุทธาจารย์ และพระมหาวีรวงศ์ เป็นต้น
ชั้น ๓ พระราชาคณะชั้นธรรม มี ๒ อันดับ คือ
๓.๑ พระราชาคณะ เจ้าคณะรอง ชั้นหิรัญบัตร
๓.๒ พระราชาคณะ เจ้าคณะรอง ชั้นสัญญาบัตร
ชั้น ๔ พระราชาคณะชั้นธรรม
- มีราชทินนามว่า "ธรรม" นำหน้านาม
เช่น พระธรรมปิฏก พระธรรมกิตติโสภณ และพระธรรมวิสุทธาจารย์ เป็นต้น
ชั้น ๕ พระราชาคณะชั้นเทพ
- มีราชทินนามว่า "เทพ" นำหน้านาม
ชั้น ๖ พระราชาคณะชั้นราช
- มีราชทินนามว่า "ราช" นำหน้านาม
ชั้น ๗ พระราชาคณะชั้นสามัญ
- ไม่มีราชทินนามนำหน้า
ชั้น ๘ พระครู เป็นตำแหน่งรองจากพระราชาคณะชั้นสามัญ
- ใช้คำว่าพระครูนำหน้านาม เช่น
สมณศักดิ์ชั้นพระครูมี ๑๐ อันดับ ดังนี้
๘.๑ พระครูชั้นสัญญบัตรชั้นพิเศษ
๘.๒ พระครูชั้นสัญญาบัตรชั้นเอก
๘.๓ พระครูสัญญาบัตรชั้นโท
๘.๔ พระครูสัญญาบัตรชั้นตรี
๘.๕ พระครูปลัด
๘.๖ พระครูธรรมธร
๘.๗ พระครูวินัยธร
๘.๘ พระครูคู่สวด
๘.๙ พระครูสมุห์
๘.๑๐ พระครูใบฎีกา
ชั้น ๙ ชั้นฐานานุกรม ไม่มีราชทินนามนำหน้า แต่ใช้ตำแหน่งนำหน้า
เช่น พระสมุห์ .....และพระใบฎีกา ..... มีทั้งหมด ๓ อันดับ
๙.๑ พระปลัด
๙.๒ พระสมุห์
๙.๓ พระใบฏีกา
