เสียดินแดนพระตะบอง,เสียมราฐ,ศรีโสภณ
เพื่อแลกกับดินแดนไทยที่ ฝรั่งเศสยึดไป อย่างตราด เกาะกง และด่านซ้ายและอำนาจ
ศาลไทยที่จะบังคับต่อคนในบังคับของฝรั่งเศสในประเทศไทย
สาเหตุ : หลังจากที่ฝรั่งเศสได้เข้ามายึดจันทบุรีและทางสยามต้องทำสนธิสัญญา
เพื่อแลกเปลี่ยนดินแดนฝั่งขวาแม่น้ำโขงไปให้แก่ฝรั่งเศสนอกจากจะเสียดินแดนฝั่งขวา
แม่น้ำโขงแล้วเหมือนกับว่าหมาป่าจอมตระกะอย่างฝรั่งเศสนั้นยังไม่ยอมหยุดเล่นแง่กับ
ทางสยามอีกครั้งหลังจากที่ทำสนธิสัญญากันใน ร.ศ. 122 แล้วทางฝรั่งเศสก็ถอนตัวออก
จากจันทบุรีหลังจากที่ตัวเองยึดครองมาอย่างยาวนานกว่า 10 ปี แต่ได้เข้าไปทำการยึด
เมืองตราด และเกาะต่างๆ รวมถึงเกาะกง(เมืองประจันตคีรีเขตต์) เกาะกูดแทน โถๆๆๆ
อนิจจา น่าสงสารคนสยาม โดยอ้างว่าเพื่อเป็นหลักประกันว่าสยามจะปฏิบัติตามอนุ
สัญญาใหม่โดยเคร่งครัด(จะกลัวอะไรกับสยามเห็นขู่เอาๆ )
 |
| มอบตราดให้ฝรั่งเศส |
ซึ่งเป็นแค่ความต้องการมักมากในมณฑลบูรพาที่ฝรั่งเศสอยากได้เสียมากกว่า เช่นเดียวกับ
จันทบุรี ตราดเป็นยุทธศาสตร์สำคัญทางทะเลที่เอาไว้รับศึกและสังเกตุการณ์กำลังข้าศึก
ทางฝั่งเขมรเป็นเมืองท่าสำคัญของทางฝั่งไทย มีทรัพยากรอุดมสมบูรณ์มากมายและที่
สำคัญประชากรส่วนใหญ่เป็นคนไทย ดังนั้นจึงจะยอมเสียไปไม่ได้เด็ดขาดพระบาทสมเด็จ
พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงเจรจาเพื่อฝรั่งเศสคืนตราด และเกาะต่างๆที่ฝรั่งเศสยึด
ไปให้แก่ทางสยามโดยหลักคือ เมืองตราด เมืองด่านซ้ายแหลมสิงห์ยาวไปถึง เกาะกง
(เมืองประจันตคีรีเขตต์)และขอยกเลิกสิทธิสภาพนอกอาณาเขตคนของฝรั่งเศสและคน
บังคับของฝรั่งเศสกล่าวคือ ยอมให้ไทยมีสิทธิชำระคดีความต่างๆ ที่ชาวฝรั่งเศสหรือคน
ในบังคับฝรั่งเศสเป็นโจทย์หรือจำเลยจะต้องมาขึ้นรับการพิจารณาคดีกับทางศาลไทย
(ซึ่งเมื่อก่อนไม่ได้เป็นแบบนี้ส่งผลให้ไทยเสียเปรียบมากเวลามีเรื่องกับคนฝรั่งเศส)แต่
ศาลกงสุลของฝรั่งเศสก็ยังคงมีอำนาจที่จะเรียกคดีจากศาลไทยไปพิจารณาใหม่ได้
ทางฝรั่งเศสจึงสบโอกาศที่ตัวเองต้องการยื่นข้อเสนอเอา
มณฑลบูรพาซึ่งเป็นเขมรส่วนในคือ พระตะบอง เสียมราฐ และศรีโสภณ เป็น
เงื่อนไขแลกเปลี่ยนซึ่งในที่สุดทั้งไทย (สยามในขณะนั้น) และทางฝรั่งเศสเห็นชอบด้วย
ตรงกัน และได้มีการลงนามทำสนธิสัญญาร่วมกันในวันที่ 23 มีนาคม พ.ศ. 2450 ฝรั่งเศส
ได้ถอนทหารออกจากเมืองตราดและที่ต่างๆที่ยึดไว้แต่.................(เอาอีกละ อะไรอีกละ)
ไม่ยอมถอนทหารออกจากเมืองประจันตคีรีเขตต์ หรือเกาะกงนั่นเอง คือไม่ยอมคืนให้
ไทยทำให้ปัจจุบันเกาะกง หรือปัจจันตคิรีเขตต์ กลายเป็นดินแดนส่วนหนึ่งของกัมพูชาไป
มีคนกัมพูชาเชื้อสายไทยอยู่เป็นจำนวนมาก ซึ่งการเสียดินแดนเขมรส่วนในนี้เพื่อแลก
กับตราดนั้นเป็นการเสียหลังจากเสียเขมรส่วนนอกให้ฝรั่งเศสไปในวันที่ 15 กรกฎาคม
2410 ห่างกันเกือบ 39 ปี
